Het programma Milieu & Duurzaamheid heeft zich de afgelopen jaren ontwikkeld van een -traditionele - sectorale bescherming van het milieu naar een meer integrale bescherming. Vanuit de traditionele milieuaspecten zoals bodem, geluid, lucht, geur, trillingen, energieverbruik, veiligheid en natuur, naar een uitgebreider en integraal advies op het gebied van “duurzaamheid”. Dit begrip is niet meer weg te denken in het programma en het gemeentelijk beleid.  
Een goede ontwikkeling is dat wij - in steeds meer en in een eerder stadium – worden betrokken bij de verschillende plannen, gebiedsontwikkelingen en ambities. De centrale vraag daarbij is – naast advies over de bescherming tegen de milieugevolgen, ook vaak “hoe kunnen we ervoor zorgen dat dit plan duurzamer kan”? Wat zijn de juridische (on) mogelijkheden, hoe kunnen we inwoners, bedrijven en ontwikkelaars stimuleren om te kiezen voor duurzamere alternatieven, zonder dat we ze belemmeren en te veel regels opleggen? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat initiatieven “groener” kunnen? Er wordt van ons verwacht dat we samen met de verschillende vakafdelingen (groen, beheer openbare ruimte, mobiliteit, klimaatadaptatie, om er maar een paar te noemen) invulling geven aan wat er nu wordt verstaan onder “duurzaam” en “circulair”. Op de verschillende terreinen gebeurt er onder de noemer van deze begrippen al heel veel.

Dit doen we in samenwerking met veel partijen, zowel intern als extern. We werken nauw samen met onze verbonden partijen: de Omgevingsdienst IJsselland en Circulus. Daarnaast voeren we werkzaamheden uit in samenwerking met de Stichting Ulebelt, het Duurzaamheidscentrum, vrijwilligers en bedrijven. 
Sinds 2016 is Deventer een Global Goals Gemeente. De 17 Sustainable Development Goals zijn enorm belangrijk voor klimaat en maatschappij. Daarnaast bieden ze kansen voor innovatie van bestaande en nieuwe business. Volgens internationaal onderzoek zorgen de Global Goals wereldwijd voor een economische groei van mogelijk 30 biljoen euro en 380 miljoen nieuwe banen (onderzoek Better Business, Better World). De Global Goals dragen bij aan de verdere groei en (inter)nationale profilering van Deventer. Deventer wordt van oudsher gekenmerkt door een open houding naar de wereld om haar heen. Vanuit die houding heeft Deventer zich gecommitteerd aan de 17 Global Goals. Toen de VN in 2015 de 17 Global Goals vaststelden, werden deze direct geadopteerd door alle lidstaten. En de reden is helder: waar de eerdere Milleniumdoelen nog vooral gericht waren op ontwikkelingslanden, zijn de Global Goals belangrijk voor de hele wereld, dus ook voor Deventer. Ontwikkelingen met betrekking tot de Global Goals zijn te volgen via www.deventer4globalgoals.nl.

Op het gebied van inzameling en verwerking van afval zijn diverse (externe) ontwikkelingen gaande die van invloed zijn op de afvalstoffenheffing. De afgelopen jaren zijn deze ontwikkelingen opgevangen binnen de afvalreserve, waardoor de afvaltarieven nagenoeg gelijk konden blijven, maar de dekking daaruit heeft de bodem bereikt. Voor 2025 zal de afvalstoffenheffing voor de burger van de gemeente Deventer stijgen. We blijven hiermee nog onder de tarieven van vergelijkbare gemeenten als Apeldoorn, Enschede en Zwolle. In 2024 zijn we gestart met de actualisatie van het grondstoffenplan (GSP), deze loopt eind 2024 af. Eind 2024/ begin 2025 komen we bij u terug voor de besluitvorming rondom het nieuwe grondstoffenplan 2025-2028. In dit plan zal extra nadruk liggen op "Schone Stromen", de inzameling rondom PMD en voorlichting/communicatie
Het is helder dat er een omslag nodig is naar een "circulaire economie'. Hierbij gaat het erom om via het grondstoffengebruik bij te dragen aan de klimaatopgave, de biodiversiteitsopgave, het creëren van een schoon milieu en een veilige en schone leefomgeving en het bijdragen aan de leveringszekerheid van grondstoffen. In een circulaire economie zijn vrijwel alleen herbruikbare primaire, secundaire en duurzame biogrondstoffen in omloop. Producten worden binnen gesloten kringlopen geproduceerd, gedistribueerd en geconsumeerd. Zodoende wordt de waarde van grondstoffen, materialen en producten zo lang mogelijk behouden. In 2024 is de visie "Deventer Circulair' vastgesteld, waarbij we aansluiten bij de rijksdoelstellingen circulariteit: 50% in 2030 en 100% in 2050. In 2025 werken we deze visie "Deventer Circulair" samen met de vakafdelingen uit in een uitvoeringsprogramma. Hiermee zijn we gestart na de vaststelling van de visie in juli 2024. Het streven is om deze uitwerkingen gereed te hebben bij de voorjaarsnota 2025. Het uitvoeringsprogramma zullen we ter consultatie aan uw raad voorleggen.

Op dit moment werken we aan het opstellen van het biodiversiteitsplan en de "Groen / Blauwe Hoofdstructuur", Deze willen we in 2025 gereed hebben, zodat besluitvorming kan plaatsvinden. Besluitvorming omtrent de eerder ingediende motie "Bermen in Bloei" verwachten we in Q3 2024.
De voorbereidingen  voor het opstellen van het Basisontwerp van het "verkabelen"; het onder de grond brengen van hoogspanningskabels is in 2024 opgestart. In maart 2024 was het eerste ambtelijk Kernteamoverleg. De benodigde (GIS-)data voor de BO-fase aangereikt aan Tennet. De planning is besproken en een communicatie- en participatieplan is opgesteld. In Q3/Q4 2024 zal gestart worden met de communicatie in de wijken waar werkzaamheden moeten gaat plaatsvinden. Dit is relatief vroeg in het proces. Dat heeft te maken dat Tennet betredingstoestemmingen moet verkrijgen van grondeigenaren i.v.m. benodigde bodemonderzoeken voor de BO-fase. 

Duurzaam Deventer is het communicatieplatform dat in samenwerking met programma 4b in 2024 is gelanceerd. In 2025 zullen alle duurzame initiatieven (energietransitie, ecologie, circulariteit en klimaatadaptatie) via dit communicatieplatform plaatsvinden. www.duurzaamdeventer.nl. Laadpalen en Laadinfra is een onderwerp dat in 2025 in samenwerking met mobiliteit en energietransitie extra aandacht behoeft. Vanuit extra middelen zal worden ingezet op versterkt energietoezicht bij bedrijven. Deze handhaving krijgt al een aantal jaar extra aandacht, deze zal in 2025 worden versterkt, mede vanuit voorgestelde middelen vanuit programma 4b Energietransitie.

4b. Energietransitie

Regionale Energiestrategie (grootschalige opwek en bovenlokale warmte)

Als uitvloeisel van het Klimaatakkoord zijn in 30 regio’s in Nederland Regionale Energiestrategieën (RES) opgesteld. De RES gaat voornamelijk in op grootschalige opwek van elektriciteit met grote zonnedaken, zonneparken en windenergie en (voor zover van toepassing) op de verdeling van bovenlokale warmtebronnen. De RES-en zijn onderdeel van een totaalpakket aan maatregelen dat nodig is om de klimaatdoelen te realiseren. Deventer valt binnen de RES West Overijssel. Het Deventer RES-bod (door raad vastgesteld juli 2021) bedraagt 212 GWh aan grootschalige opwek. Dit dient uiterlijk in 2030 gerealiseerd te zijn en in 2025 moeten de benodigde vergunningen zijn verstrekt. Er zijn in Deventer geen bovenlokale warmtebronnen. De RES wordt iedere 2 jaar geactualiseerd waarbij nieuwe inzichten en (technologische) ontwikkelingen kunnen worden meegenomen. In de geactualiseerde versie moet het Deventer-bod nader worden geconcretiseerd (verdeling zon-wind en concrete zoeklocaties). De actualisatie vindt plaats in 2024.

Transitievisie Warmte (aardgasvrij wonen en energiebesparing)

Een andere opdracht uit het Klimaatakkoord is dat iedere gemeente een Transitievisie Warmte (TVW) opstelt. In de TVW wordt per wijk/dorp weergegeven wat het beste en meest passende alternatief voor aardgas is (energetisch, technisch en economisch) en of de overgang in het betreffende gebied voor of na 2030 is voorzien. De TVW voor Deventer is vastgesteld in februari 2021 en geactualiseerd in juni 2023. De concrete uitwerking van de TVW per buurt vindt plaats in Wijk Uitvoeringsplannen (WUP’s). De WUP's voor Zandweerd, Bathmen en De Hoven zijn inmiddels vastgesteld en in uitvoering. De realisatie van het Slim Warmtenet Zandweerd is onderdeel van het WUP Zandweerd. Bij het opstellen van de WUP’s wordt een wijkaanpak gehanteerd. Daarbij worden de bewoners en de andere partners in de betreffende buurt nadrukkelijk betrokken en worden koppelkansen (verduurzaming woningbezit corporaties, sociaal, klimaatadoptie, ruimtelijke kwaliteit, MJOP, etc.) zoveel mogelijk benut. Jaarlijks willen wij één á twee nieuwe WUP-trajecten opstarten. Het realiseren van het Slim Warmtenet Zandweerd, nieuwe collectieve warmte projecten (waaronder opschaling van de productie van groen gas) en het verduurzamen van de bestaande aardgas gestookte warmtenetten is onderdeel van de warmtetransitie.  

Faciliteren bewoners, betaalbaarheid en energiearmoede

In de energietransitie wordt veel gevraagd van bewoners, bedrijven en organisaties. De gemeente heeft hierbij een belangrijke faciliterende rol.  Naast beschikbare regelingen vanuit o.a. het rijk en de provincie ontwikkelen wij aanvullend instrumentarium en specifieke regelingen om bewoners te helpen stappen te maken om fossielvrij en betaalbaar te wonen. Speciale aandacht gaat daarbij uit naar de aanpak van energiearmoede door het structureel verduurzamen van energie-onzuinige woningen. Dit wordt in afstemming met Werk en Inkomen opgepakt. Met bijvoorbeeld Deventer Helpt Isoleren, het Deventer Isolatieprogramma, Energieloket en bespaarhulp Charlie worden instrumenten en een werkwijze (door)ontwikkelt die we breed in de wijkaanpakken kunnen inzetten.     

Toekomstbestendige netinfrastructuur

In Deventer is netcongestie voor zowel de afname als teruglevering van elektriciteit gemeld door Enexis voor grootverbruikersaansluitingen. Om de (terug)levering van elektriciteit goed te kunnen faciliteren moet de capaciteit van het elektriciteitsnetwerk (van hoogspanningsnet tot en met de wijken) structureel worden uitgebreid. De netbeheerders Tennet, Enexis en Liander zijn hiervoor verantwoordelijk. In overleg met de netbeheerders wordt daarbij zoveel mogelijk aangesloten bij de ruimtelijke ontwikkeling in Deventer. Gemeente faciliteert de netbeheerders optimaal zodat de verzwaring van het netwerkwerk niet langer duurt dan noodzakelijk. In een toekomstbestendige energievoorzieningen is naast voldoende netcapaciteit “slimme” netinfrastructuur essentieel. Daarmee kan worden gestuurd op vraag en aanbod, opslag en toepassing van alternatieve energiebronnen en -dragers. Dit vraagt om samenwerking tussen grote energiegebruikers en -opwekkers waarbij (elektrische) mobiliteit hierin een belangrijke rol speelt. Samen met onder andere het Deventer Economisch Perspectief (DEP) werken we aan energie HUB’s op bedrijventerreinen.  

Leidende principes bij de realisatie

• De energietransitie is een gedeelde verantwoordelijkheid van overheid, bedrijven, organisaties en inwoners.
• Essentieel: samenwerking met alle partners binnen en buiten de gemeente.
• Open staan voor en zoveel mogelijk meebewegen met initiatieven van inwoners, organisaties en bedrijven.
• Uitvoerende en financiële verantwoordelijkheid durven nemen als de markt daar niet toe in staat blijkt.
• Proactief volgen van nieuwe (technische, financiële en juridische) ontwikkelingen.
• Proactief lobbyactiviteiten ondernemen om wetgeving in goede haven te brengen.
• Accepteren van onzekerheden en durven experimenteren om de juiste route te ontdekken.