Op 11 juli 2024 heeft uw raad de Voorjaarsnota 2024 vastgesteld. De ontwikkelingen na vaststelling van de Voorjaarsnota zijn onderdeel van deze begroting. In de begroting vindt u de bestuurlijke en financiële hoofdlijnen voor de begroting 2025 en de meerjarenraming. De financiële kaders en uitgangspunten uit de voorjaarsnota en meicirculaire vormen de basis voor deze begroting. Deze kaders worden vervolgens vertaald in de beleidsbegroting. De beleidsbegroting bestaat uit een uitwerking van de programma's en de basisbegroting. De paragrafen bevatten naast de verplichte onderdelen ook een inzicht in de meerjarige investeringsplannen, de strategische investeringsagenda en de voorportaallijst.

Meer dan andere jaren is er onzekerheid over de ontwikkeling van de financiële positie van de gemeente. Die onzekerheid kent twee belangrijke oorzaken. Enerzijds is er onduidelijkheid over de geldstromen van het rijk naar de gemeente. Anderzijds leven we in een tijd van grote en snelle veranderingen, die deels op ons afkomen, zoals de netcongestieproblematiek, en deels voortvloeien uit onze eigen ambities, zoals de woningbouwopgave. De ontwikkelingen en onzekerheden weerhouden ons er niet van om krachtig te blijven bouwen aan de stad, de dorpen en het landelijk gebied. Het bestuursakkoord 2022-2026 hanteren we hierbij als leidraad.

Financiële onzekerheden

De gemeentelijke uitvoering van wettelijke taken en de haalbaarheid van de grote maatschappelijke opgaven staan onder druk. We ontvangen van het Rijk te weinig compensatie voor de taken die we als gemeenten moeten uitvoeren. Eigenlijk start het ravijnjaar voor gemeenten al in 2025 i.p.v. 2026 door het niet volledig incidenteel compenseren van de gevolgen van de nieuwe financieringssystematiek vanaf 2025 door het Rijk. Het jaar 2025 is het jaar dat het Rijk gemeenten niet voldoende incidenteel compenseert voor het lagere volume- en prijsaccres. Dit resulteert landelijk in een tekort van €675 miljoen in 2025. In het kader van het provinciaal financieel toezicht zijn afspraken gemaakt over de verwerking van dit tekort in 2025. Voor Deventer is dit omgerekend circa €4 miljoen.  Structureel zijn de financiële problemen voor gemeenten met de introductie van de nieuwe financieringssystematiek nog steeds niet opgelost door het Rijk. Op landelijk niveau is er nog steeds sprake van aanzienlijke tekorten voor de taken die gemeenten moeten uitvoeren. Deze financiële onzekerheden dwingen ons om financieel continu te zoeken naar de goede balans tussen daadkrachtig en behoedzaamheid. Dat kan ertoe leiden dat we keuzes moeten maken in projecten in uitvoering van beleid wat we wel of niet uitvoeren.
Dat doen wij door keuzes te maken voor nieuw beleid, door in te zetten op de noodzakelijke investeringen. We willen de basis op orde houden (Nota kapitaalgoederen) maar moeten ook investeren in de toekomstbestendigheid van onze gemeente (Inburgering, Toegang Sociaal Domein, Jeugdzorg en Energie en Warmte).

Samen vooruit!

Het realiseren van onze ambities doen wij niet alleen, maar samen met onze inwoners, bedrijven, verbonden partijen, instellingen en andere partners. De jaarlijkse ideeënmarkt of de uitvoering van het Burgerberaad in 2024 zijn mooie voorbeelden van directe samenwerking met inwoners. Het vrijmaken van geld voor de uitvoering van raadsmoties is een doeltreffende manier om de betrokkenheid van inwoners in daden om te zetten.

Het Deventer Economisch Perspectief en Salland United zijn goede voorbeelden van netwerken waarbinnen we de samenwerking tussen de gemeente en partijen op het gebied van economie en zorg naar een hoger niveau tillen.
Samenwerking in de Stedendriehoek heeft geleid tot een rijksbijdrage van €20 miljoen aan onze regio. Onze goede samenwerking met de provincie en het rijk heeft onder meer geleid tot toekenning van versnellingsgelden voor woningbouw. Al deze voorbeelden illustreren dat investeren in samenwerking loont!

Onze inzet

In 2025 bouwen we verder aan onze prachtige gemeente. Wij presenteren u hierbij de Begroting 2025. Die is niet alleen een financieel document, maar weerspiegelt onze gemeenschappelijke visie en toewijding aan een bloeiende toekomst voor Deventer. We staan voor talloze uitdagingen en kansen, variërend van duurzame groei en welzijnsbevordering tot het stimuleren van economische veerkracht en het behouden van onze unieke cultuur en erfgoed.
De Begroting 2025 is gebaseerd op de principes van transparantie, efficiëntie en participatie. We hebben geluisterd naar onze inwoners en stakeholders om ervoor te zorgen dat deze begroting de belangen en behoeften van onze Deventer samenleving weerspiegelt. Bovendien blijven we streven naar financiële stabiliteit en gezondheid, terwijl we ruimte creëren voor innovatie en investeringen in onze toekomst. We nodigen u uit om met ons samen te werken aan de realisatie van deze doelstellingen en om deel te nemen aan de dialoog die nodig is om Deventer te blijven vormgeven zoals we dat willen. 
In deze begroting vindt u onze beleidsvoornemens en financiële voorstellen. We hebben daarbij oog voor elkaar, maar ook voor de kwaliteit van onze leefomgeving. De opgaven en ambities waarmee we in 2025 verder gaan zijn ingedeeld in de vier hoofdstukken van het Bestuursakkoord:  

1. Samen maken we Deventer  

2. Fijn wonen en leven  

3. Iedereen doet ertoe  

4. Een duurzame toekomst

Samen maken we Deventer

De ambitie om een open bestuurscultuur te hanteren geven we uitvoering bij de grote opgaven waarvoor we staan. We willen inwoners ook in 2025 blijven betrekken bij besluiten over de eigen leefomgeving of levenssfeer en hebben daarbij extra aandacht voor jongeren en groepen die minder makkelijk van zich laten horen. Participatie en modern samenspel versterken ons gemeentebestuur en creëren maatschappelijke meerwaarde. In 2025 werken we bijvoorbeeld aan de uitvoering van de adviezen van het Burgerberaad over klimaat. Een belangrijke ontwikkeling in 2025 is het opstellen van de  Omgevingsvisie. Hierin worden vanuit een integrale blik keuzes gemaakt voor de inrichting van Deventer op de kortere en langere termijn. Participatie van inwoners, bedrijven en instellingen is hierbij van essentieel belang.

De veiligheid van onze inwoners vormt het fundament van de samenleving. De veranderende maatschappij vraagt ons om steeds alert te blijven op bedreigingen van de veiligheid en onze aanpak daarop aan te passen.

Fijn wonen en leven

Het Deventer grondgebied staat onder druk. Er zijn veel grote opgaven die allemaal ruimte vragen, zoals het bouwen van 11.000 woningen, de verwachte groei van verkeersbewegingen, de energietransitie, de transitie van het landelijk gebied, het opvangen van de gevolgen van de klimaatverandering, de economische ontwikkeling, de Groen Blauwe Hoofdstructuur en de verzwaring van het stroomnetwerk. In de opgave Wonen, Werken en Verjongen maken we keuzes over bouwlocaties, versterken we onze arbeidsmarkt en zorgen we dat ook het voorzieningenniveau meegroeit. De samenhang tussen deze opgaven wordt geborgd in de Omgevingsvisie.

In al deze opgaven is behoud en versterking van het leefklimaat van groot belang voor welzijn, welbevinden en gezondheid van onze inwoners. Een schoon milieu en voldoende groene ruimte voor spelen, sporten, recreëren en ontmoeten zijn daarvoor onontbeerlijk.
Cultuur verbindt en verrijkt. Het culturele aanbod beweegt mee met de doorgaande veranderingen in de maatschappij en de bevolkingssamenstelling.

Iedereen doet ertoe

Deventer investeert in haar inwoners, in voorzieningen en in onze leefomgeving vanuit de gedachte dat iedereen mee moet kunnen doen. Met de meeste inwoners gaat het goed, maar het hebben van perspectief en van gelijke kansen is echter lang niet vanzelfsprekend voor iedereen. Armoede, het ontbreken van werk, eenzaamheid of andere problemen zorgen ervoor dat een groep inwoners het lastig heeft. We zetten in op preventie, het bemiddelen naar werk, maken werk van de inburgering van nieuwkomers en voeren het nieuwe minimabeleid uit. Via het wijk- en dorpsgericht werken vanuit onze buurtvoorzieningen zorgen we ervoor dat we preventieve activiteiten op het gebied van gezondheid, welzijn en zorg breed kunnen inzetten. Daarmee dragen we bij aan de bestaanszekerheid van onze inwoners, bevorderen we kansengelijkheid en vergemakkelijken we gezond leven van onze inwoners. 

Een duurzame toekomst

Steeds vaker worden we geconfronteerd met de gevolgen van de klimaatverandering. Intense hitte is slecht voor de gezondheid en overvloedige regen veroorzaakt schade aan gebouwen en infrastructuur. Het tegengaan van klimaatverandering vraagt om inzet op alle niveaus, van woning tot wereld. Door middel van de lokale energietransitie dragen wij als gemeente bij aan het realiseren van de landelijk klimaatdoelen en proberen de benodigde maatregelen waar mogelijk te versnellen. Ook het circulair werken, het beter benutten van grondstoffen draagt bij aan vermindering van de CO2- uitstoot.

Naast het tegengaan van klimaatverandering treffen wij ook maatregelen om ons te wapenen tegen de toename van extreme weersomstandigheden, zoals de lokale berging van overtollig regenwater, het creëren van schaduw door bomen en het vergroten van de biodiversiteit.
Iedere inwoner en ieder bedrijf heeft te maken met de klimaatverandering. Daarom zetten we in op een zorgvuldige dialoog en participatie met de samenleving over zowel de korte als de langere termijn. We vragen betrokkenen om mee te denken over de oplossingen. Zo zal in 2025 en daarna uitvoering worden gegeven aan de waardevolle adviezen die het Burgerberaad over klimaat heeft opgeleverd.