Ontwikkelingen en conclusies
Weerstandsvermogen is het vermogen van de gemeente om financiële tegenvallers op te kunnen vangen zonder dat dit invloed heeft op het uitvoeren van de programma’s.In deze paragraaf laten we zien hoe het weerstandsvermogen is samengesteld uit de risico's en de weerstandscapaciteit. Ook zijn de financiële kengetallen en de meerjarenbalans opgenomen in deze paragraaf.
Ten opzichte van de analyse in de voorjaarsnota 2024 zijn de volgende ontwikkelingen te onderscheiden:
- een paar grote risico's zijn geen onderdeel meer van de analyse: er is duidelijkheid over de schadeclaim omtrent salonboten aan de kade (geen risico meer), over BTW aftrek op sportvoorzieningen (opgenomen in de begroting) en de invoering van de Omgevingswet.
- twee nieuwe grondexploitaties zijn geopend waarvoor de risico's opgenomen zijn in deze paragraaf.
- nieuwe inschatting van de impact en de kans van een aantal risico's binnen de grondexploitaties.
De benodigde weerstandscapaciteit is door deze ontwikkelingen gedaald. Daar staat tegenover dat de stelpost structurele autonome ontwikkelingen ook is gedaald, met als gevolg dat de specifieke weerstandsreserve toch verhoogd moet worden om alle berekende risico's op te kunnen vangen.
Beschikbare weerstandscapaciteit
(bedragen x €1.000) | ||
Element | Onderdeel | Waarde |
Specifieke weerstandsreserve | 16.971 | |
Onbenutte begrotingsruimte | Post onvoorzien | 274 |
Stelpost structurele autonome ontwikkelingen | 655 | |
Stelpost accres algemene uitkering (gemeentefonds) | - | |
Saldo weerstandscapaciteit 2024 | 17.900 |
Benodigde weerstandscapaciteit
Meer informatie
Risicokaart
Risicokaart
Risico’s met een risicoscore van 9 of hoger
Gekwantificeerde risico's
De risico’s met een score ≥ 9 zijn in de tabel hieronder opgenomen. | |||||
Risico | Kans | Gevolg | Positie | Score | Programma |
Bedrijvenpark A1 | Herstructurering en vastgoed | ||||
1. Risico vertraging als gevolg van (te late) beschikbaarheid van de netwerken van Enexis. | 40% | 4.500.000 | 3-5 | 15 | |
2. Door de reconstructie van de N348 komt mogelijk gedeeltelijk binnen het plangebied van het Bedrijvenpark A1 te liggen. Dit kan leiden tot lagere opbrengsten, en de aansluiting zelf tot hogere kosten in de grondexploitatie. | 50% | 2.475.000 | 3-4 | 12 | |
BUIG | Inkomensvoorziening en arbeidsmarkt | ||||
3. Het risico dat het macrobudget dat de Rijksoverheid per gemeente beschikbaar stelt voor de betaling van bijstandsuitkeringen en loonkostensubsidie in het kader van de Participatiewet, de IOAW, IOAZ en Bbz 2004 (levensonderhoud zelfstandigen) ontoereikend is. Dit kan een gevolg zijn van een te laag macrobudget en/of een hoger aantal aantal clienten dat in Deventer een beroep doet op de bijstand dan waar het Rijk het BUIG budget voor Deventer op baseert. | 35% | 4.400.000 | 3-5 | 15 | |
Sociaal Domein (3D's) | Meedoen/Jeugd | ||||
4. Risico op overschrijdingen Sociaal Domein door verschillende ontwikkelingen en gebeurtenissen. Actueel is het risico op Jeugdzorg in relatie tot de invoering van het woonplaatsbeginsel. | 50% | 2.700.000 | 3-4 | 12 | |
Ratio weerstandsvermogen
De beschikbare weerstandscapaciteit moet minimaal gelijk zijn aan de benodigde weerstandscapaciteit om voldoende weerstand te kunnen bieden als de risico’s zich voordoen. Deze verhouding wordt bepaald door de ratio weerstandsvermogen:
Ratio weerstandsvermogen 
De gemeente beschikt over voldoende weerstandsvermogen als de uitkomst van deze ratio minimaal 1 is.
Beschikbare weerstandscapaciteit = €17.900.000
Benodigde weerstandscapaciteit = €12.9000 + €5.370.000 = €18.270.000
Ratio weerstandsvermogen = 0,98
De beschikbare weerstandscapaciteit is lager dan de benodigde weerstandscapaciteit, onvoldoende om de gevolgen van het optreden van risico’s financieel op te vangen. Conform het bestuursakkoord beschikken we over voldoende weerstandsvermogen wanneer de uitkomst van de ratio 1 is. In deze begroting wordt daarom de specifieke weerstandsreserve verhoogd tot €17,341 miljoen. Samen met de post onvoorzien en de stelpost autonome ontwikkelingen wordt de totale weerstandscapaciteit €18,27 miljoen.
.
Algemene risicogebieden
De risico's die zijn vermeld in deze paragraaf tellen mee in de berekening van het weerstandsvermogen en de specifieke weerstandsreserve.
Daarnaast zijn er risico's die op een andere manier worden beheerst. Dit zijn risico's waar een andere reserve of budget voor beschikbaar is, en risico's die niet zijn gekwantificeerd en waar de generieke weerstandsreserve dient als weerstandscapaciteit.
Voorbeelden van gekwantificeerde risico's die niet vallen onder de afdekking met de specifieke weerstandsreserve:
- Slim Warmtenet Zandweerd. Hiervoor is een afzonderlijke risicoanalyse en reserve ingesteld.
- Winstgevende grondexploitaties: als deze risico's zich voordoen worden deze ten laste gebracht van de grondexploitatie zonder dat hierdoor de financiën wordt belast. Pas als de grondexploitatie geen winstmarge kent, zal een optredend risico leiden tot een hogere verliesvoorziening die leidt tot een nadeel in de jaarrekening.
- Risico's binnen leefomgeving, zoals de problematiek rondom worteldruk, kosten reconstructies, onderhoudskosten worden opgevangen in het programma.
- Risico's gebiedsontwikkeling en bovenplanse infrastructurele voorzieningen kunnen worden opgevangen met bestemmingsreserves.
- Risico's verbonden partijen worden in de desbetreffende paragraaf behandeld.
- Bouwkosten grote projecten (onderwijshuisvesting, Scheg, Podiumkunsten, kunstwerken) waar kredieten voor beschikbaar zijn gesteld.
Naast risico’s heeft Deventer ook te maken met algemene onzekerheden waar geen reserves of budgetten tegenover staan. Op basis van wat we nu weten, kunnen deze onzekerheden (risico’s) niet worden gekwantificeerd. Voor het opvangen hiervan zijn algemene weerstandsbudgetten en begrotingsresultaten die dekking kunnen bieden. Hieronder vallen onder andere:
- Algemene uitkering
- BTW/BCF (ontwikkelingen en plafond BCF);
- Leegstand onroerende panden en andere risico's van vastgoed in eigendom;
- Restauratie monumentale panden;
- Garantstellingen (kans op aflossen krediet vanwege insolventie kredietnemer);
- Te ontvangen subsidies (kans op terugvordering door niet voldoen aan de subsidievoorwaarden).
- Energielasten gemeente breed
Risico's Verbonden partijen
Deelneming aan een verbonden partij kent financiële -, bestuurlijke - en beleidsinhoudelijke risico’s. De diversiteit in de verschillende verbintenissen (gemeenschappelijke regelingen, deelneming in vennootschappen met aandelenbezit en/of verstrekte leningen / garanties) levert onderscheid in de risico’s op. De te onderscheiden risico’s vereisen verschillende aandacht. In de paragraaf verbonden partijen van deze begroting is algemene informatie en specifieke informatie opgenomen voor vorming van een beeld van het financiële risicoprofiel.
Wanneer (op grond van een concrete gebeurtenis) bij een bepaalde verbonden partij een risico wordt voorzien dat zou kunnen leiden tot een verlies op het ingebrachte kapitaal, de verstrekte lening of garantie of indien het leidt tot een verplichting (en het risico is kwantificeerbaar), dan zal daarvoor weerstandsvermogen worden aangehouden of een voorziening worden gevormd.
Aan de informatie over de verbonden partijen ontlenen wij in algemene zin geen aanwijzingen dat de gemeente voor bepaalde financiële risico’s bij verbonden partijen weerstandsvermogen moet aanhouden. Daarbij baseren wij ons mede op de accountantsrapporten die bij de jaarrekeningen 2022 van verbonden partijen worden afgegeven waarin de accountant aandacht besteedt aan de continuïteit van de bedrijfsvoering en actuele financiële informatie vanuit vennootschappen en gemeenschappelijke regelingen.
In de tabel hieronder zijn de verbonden partijen opgenomen waarin Deventer een geactiveerd financieel belang heeft en de omvang daarvan per 31-12-2023.
(bedragen x €1)
Verbonden partij | Deelneming | Lening | Garantie |
NV Centrumgarage Deventer | 39.552 | - | - |
Het Groenbedrijf BV | 30.000 | - | - |
NV Sportbedrijf Deventer | - | 12.077.910 | 879.553 |
NV Bergkwartier | 1.561.004 | - | - |
NV Deventer Schouwburg | - | - | - |
NV Luchthaven Teuge | 489.857 | - | - |
Circulus BV | 15.882 | - | - |
Enexis Holding BV | 932.512 | 1.354.025 | - |
BNG Bank | 60.650 | - | - |
Vordering op Enexis BV | 52 | - | - |
Publiek Belang Elektriciteitsproductie BV | 1 | - | - |
CSV Amsterdam BV | 52 | - | - |
Totaal | 3.129.562 | 13.431.935 | 879.553 |
In de paragraaf Verbonden partijen wordt verder ingegaan op de financiële risico’s in relatie tot de verbonden partijen.
Meer informatie
Inzicht
Inzicht
In het BBV worden diverse kengetallen voorgeschreven. De kengetallen zijn voornamelijk bedoeld om de financiële positie inzichtelijker en tussen gemeenten vergelijkbaar te maken. De onderstaande meerjarenbalans voor de jaren 2025 – 2028 vormt de basis voor een aantal van deze kengetallen.
Geprognosticeerde balans
Door de wijziging in het BBV is met ingang van het begrotingsjaar 2018 een geprognosticeerde balans voorgeschreven. De geprognosticeerde balans biedt inzicht in de verwachte financiële ontwikkeling van de gemeente.
(bedragen x €1.000) | |||||||||||
Activa | 1-1-2025 | 31-12-2025 | 31-12-2026 | 31-12-2027 | 31-12-2028 | Passiva | 1-1-2025 | 31-12-2025 | 31-12-2026 | 31-12-2027 | 31-12-2028 |
Vaste activa | Vaste passiva | ||||||||||
Immateriële | 1.788 | 1.712 | 1.636 | 1.559 | 1.481 | Eigen vermogen | 189.036 | 189.538 | 191.463 | 194.639 | 197.546 |
Materiële | 319.251 | 370.505 | 410.137 | 430.707 | 427.153 | Voorzieningen | 12.020 | 12.171 | 12.327 | 12.488 | 12.654 |
Financiële | 20.477 | 23.705 | 22.733 | 21.803 | 20.850 | Vaste schulden (>1jaar) | 146.050 | 150.162 | 187.269 | 197.928 | 184.181 |
Totaal vaste activa | 341.516 | 395.922 | 434.506 | 454.069 | 449.484 | 347.106 | 351.871 | 391.059 | 405.055 | 394.381 | |
Vlottende activa | Vlottende passiva | ||||||||||
Voorraden | 23.813 | 16.017 | 16.592 | 6.528 | 16.175 | Vlottende schulden (<1jr) | 0 | 41.845 | 41.816 | 37.319 | 53.055 |
Vorderingen | 24.686 | 24.686 | 24.686 | 24.686 | 24.686 | Overlopende passiva | 88.838 | 88.838 | 88.838 | 88.838 | 88.838 |
Liquide middelen | 1.168 | 1.168 | 1.168 | 1.168 | 1.168 | ||||||
Overlopende activa | 44.761 | 44.761 | 44.761 | 44.761 | 44.761 | ||||||
Totaal vlottende activa | 94.428 | 86.632 | 87.207 | 77.143 | 86.790 | Totaal vlottende passiva | 88.838 | 130.683 | 130.654 | 126.157 | 141.893 |
Balanstotaal activa | 435.944 | 482.554 | 521.713 | 531.212 | 536.274 | Balanstotaal passiva | 435.944 | 482.554 | 521.713 | 531.212 | 536.274 |
De opgestelde geprognosticeerde balans gaat net als de meerjarenbegroting over de jaren 2025-2028. Met het maken van een balansprognose wordt in feite een reële schatting gemaakt van verschillende balansposten op basis van de balans gepresenteerd bij de jaarrekening 2023, de verwachte investeringen en de lopende aflossingsverplichtingen. Aan de hand van deze gegevens wordt in een geprognosticeerde balans inzicht gegeven in de ontwikkeling van de balansposten: vaste en vlottende activa, vreemd en eigen vermogen.
Bij het opstellen van de meerjarenbalans is rekening gehouden met de volgende uitgangspunten:
Vaste activa
Door verwachte investeringen en jaarlijkse afschrijvingen/aflossingen wijzigt het saldo van de vaste activa.
Vlottende activa
De vlottende activa daalt met name door de verwachte verkoop van gronden.
Eigen vermogen
Het eigen vermogen is gebaseerd op het (meerjarige) verloop van de reserves. Het saldo wijzigt door het realiseren van afgesproken prestaties.
Voorzieningen
De voorzieningen zijn gebaseerd op het (meerjarige) verloop van voorzieningen.
Schulden > 1 jaar
De schulden > 1 jaar zijn gebaseerd op de staat van opgenomen langlopende geldleningen. Het saldo muteert door het aantrekken van nieuwe leningen voor voorgenomen investeringen en jaarlijkse aflossingen van bestaande leningen.
Overige posten
De overige balansposten betreffen gegevens die zich moeilijk laten voorspellen. Voor deze posten wordt veelal de eindstand van de laatst vastgestelde jaarrekening doorgetrokken.
Kengetallen
De kengetallen en de meerjarenbalans geven een beeld van de financiële positie in de komende jaren. In onderstaande tabel zijn de uitkomsten van de kengetallen opgenomen met daaronder een korte toelichting. De financiële kengetallen zijn gebaseerd op de geprognosticeerde meerjarenbalans en gaan uit van de actuele begroting.
De meerjarige prognoses zijn gebaseerd op de balans per 31 december van het betreffende jaar.
Kengetal (in %) | R2023 | B2024 | B2025 | B2026 | B2027 | B2028 |
Netto schuldquote | 33 | 51 | 45 | 55 | 56 | 56 |
Netto schuldquote gecorrigeerd | 29 | 46 | 41 | 50 | 52 | 52 |
Solvabiliteitsratio EV/TV | 40 | 29 | 39 | 37 | 37 | 37 |
Structurele exploitatieruimte | 10,04 | 4,37 | 3,59 | 1,26 | 0,47 | 0,47 |
Grondexploitatie | 9 | 2 | 3 | 3 | 1 | 3 |
Belastingcapaciteit | 97 | 97 | 98 | 98 | 98 | 98 |
Netto schuldquote
De netto schuldquote geeft de verhouding weer van de schuldenlast ten opzichte van de jaarlijkse inkomsten in de begroting.
Netto schuldquote = Netto schuld : Totale inkomsten (exclusief mutatie reserves)
Een netto schuldquote hoger dan 130 is voor een gemeente niet gunstig. De gemeente heeft in dat geval een zeer hoge schuldpositie en doet er goed aan om de schulden af te bouwen en daarmee de financiële positie te verbeteren. Dit betekent concreet een terughoudend investeringsbeleid met geleende middelen en het afbouwen van voorraden bouwgrond. Bij een percentage tussen 100 en 130 geldt dat voorzichtigheid is geboden.
In 2025 is de schuldquote van Deventer hoger dan in 2023, maar is lager dan in 2024. Een hoge netto schuldquote hoeft op zichzelf geen probleem te zijn. Het hangt af van meerdere factoren. Zo kan een hoge schuld worden veroorzaakt doordat er leningen zijn afgesloten en die middelen vervolgens zijn doorgeleend aan bijvoorbeeld woningcorporaties die op hun beurt weer jaarlijks aflossen. Om dit effect voor de beoordeling te corrigeren volgt hieronder de netto schuldquote exclusief leningen door verstrekt aan derden.
Netto schuldquote (gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen aan derden)
De hoogte van de schuld wordt ook bepaald door de leningen die Deventer door verstrekt aan derden. De rente en aflossing op deze leningen drukt niet op de begroting en financieringsbehoefte van de gemeente. Wel wordt over deze leningen risico gelopen. Wanneer het vorig kengetal met deze verstrekte leningen aan derden wordt gecorrigeerd is de uitkomst lager, die de belasting voor de gemeente beter weergeeft.
Netto schuldquote = Netto schuld (exclusief leningen aan derden) : Totale inkomsten (exclusief mutatie reserves)
In 2025 is de schuldquote van Deventer hoger dan in 2023, maar is lager dan in 2024.
Solvabiliteitsratio
De solvabiliteitsratio geeft inzicht in de mate waarin de bezittingen op de balans zijn gefinancierd met eigen vermogen en in hoeverre Deventer in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Hoe hoger de uitkomst van de ratio, hoe groter de weerbaarheid.
Solvabiliteitsratio = Totaal eigen vermogen : Totaal van de balans
Er zijn door de VNG (nog) geen richtlijnen gegeven voor uitkomsten die wijzen op een ‘gezonde’ solvabiliteit.
Vergeleken met 2023 is de solvabiliteitsratio gelijk gebleven. De solvabiliteit kan worden verbeterd door de omvang van de reserves (eigen vermogen) te verhogen of door minder te investeren waardoor de financieringsbehoefte lager wordt en daardoor minder wordt geleend.
Structurele exploitatieruimte
Dit kengetal geeft aan hoe groot de structurele exploitatieruimte is. Het geeft inzicht in welke mate de structurele lasten gedekt zijn door structurele baten. Een positieve uitkomst betekent dat er structureel voldoende baten zijn om de lasten te dekken. Over het algemeen geldt als richtlijn; hoe hoger de uitkomst des te gunstiger dit is voor Deventer.
Grondexploitatie
Grondexploitatie = Bouwgrond in exploitatie (BIE) : Totale inkomsten
De grondexploitaties (voorraad bouwgronden) kunnen een forse impact hebben op de financiële positie van een gemeente. Wanneer een gemeente leningen heeft afgesloten om grond te kopen voor (toekomstige) projecten is dit een schuldpositie. Van belang is om te weten of deze schuld kan worden afgelost uit de opbrengsten van de verkoop van de bouwgronden (kavels). Het kengetal grondexploitatie geeft aan hoe groot de grondpositie (waarde van de grond) is ten opzichte van de totale (geraamde) opbrengsten (baten). Vergeleken met 2023 is er een dalende lijn zichtbaar.
Belastingcapaciteit
Belastingcapaciteit = Totale woonlasten : Gemiddelde woonlasten landelijk
De belastingcapaciteit geeft inzicht in de mate waarin financiële tegenvallers kunnen worden opgevangen. Voor het bepalen van de ruimte is een ijkpunt nodig. In dit geval wordt als ijkpunt gekeken naar de landelijk gemiddelde tarieven. Er is geen maximum gesteld aan de belastingopbrengsten dus betreffen de gemiddelde tarieven slechts een indicator. Hoe verhoudt de eigen belastingdruk zich tegenover het landelijk gemiddelde van alle gemeenten.
Een belastingcapaciteit van 100% betekent dat de woonlasten exact het landelijk gemiddelde zijn. Een lager percentage dan 100% betekent dat de woonlasten per huishouden lager zijn dan het landelijke gemiddelde. In 2025 stijgt de belastingcapaciteit doordat de woonlasten in Deventer sterker stijgen dan het landelijk gemiddelde. De uitkomsten vanaf 2025 zijn geëxtrapoleerd, omdat landelijke cijfers voor die jaren niet bekend zijn.
Conclusie
De gemeente is financieel gezond. Dit blijkt uit het feit dat een reëel structureel sluitende begroting wordt gepresenteerd met structurele exploitatieruimte. Deze begroting heeft voldoende flexibiliteit om eenmalige en structurele tegenvallers op te kunnen vangen. Met betrekking tot de belastingdruk zitten we boven het landelijk gemiddelde. De ratio’s die betrekking hebben op de schuldpositie en grondexploitatie geven geen aanleiding om het financiële beleid bij te stellen.